Kultura jako zrodlo cierpien

Sigmund Freud (1856-1939), jeden z filarow XX-wiecznej mysli europejskiej, bez ktorych nie bylaby ona tym, czym byla, swoja psychoanalize odnosil tez - na zasadzie analogii - do rozleglych rozwazan o kulturze i religii. Niniejszy tom zawiera dwa slynne i charakterystyczne eseje temu poswiecone. Sa to: Dyskomfort w kulturze (1930) i Przyszlosc pewnego zludzenia (1927). Freud uwaza, ze kultura z samej swojej istoty sluzy do laczenia ludzi w wieksze calosci, do jednoczenia ich. Odbywa sie to na drodze represji, tlumienia indywidualnosci, narzucania powszechnych regul. Opiera sie jednak na popedzie milosci walczacym z popedem smierci, z agresja. Kultura, choc tak opresyjna, toczy na smierc i zycie walke o czlowieka. Religia jest czescia kultury, ale szczegolnie dotkliwa, gdyz swoje cele przeprowadza, oferujac zludzenia. Rozpatrywana psychiatrycznie, jest "nerwica natrectw". Choc Freud mowi rzeczy dzis dla ateisty i krytyka kultury dosc oczywiste, to na krytyce (lub: diagnozie) nie poprzestaje. Nie domaga sie odrzucenia kultury jak pozniej kontrkulturowi radykalowie. Bez niej bylibysmy zdani na brutalnosc natury. Zludzenia trzeba demaskowac, kulturowe represje lagodzic. Freud wierzy w prace duchowa nad tym. Nie mamy wyboru, musimy byc kulturalni.